De coronacrisis heeft voor meer baan- en inkomensverlies gezorgd. Dat geldt niet alleen voor Arnhemmers met een tijdelijk contract of een flexibel contract, maar ook voor Arnhemmers met een nul-urencontract of zzp’ers die sinds de uitbraak van de coronacrisis geen opdrachten meer hebben gekregen. Gemeenten moeten ondersteunen om mensen die bijstand ontvangen aan werk te helpen. De Universiteit Utrecht onderzocht wat de beste manier is om mensen met een bijstandsuitkering te begeleiden richting werk: een sociale en flexibele bijstand waarbij de Participatiewet wordt uitgevoerd op basis van vertrouwen. GroenLinks-raadslid Marie José Navis: “De coronacrisis laat zien wat er echt toe doet: het welzijn van mensen. Een eerlijke kans om mee te doen in een samenleving met baan- en inkomenszekerheid is een belangrijke basis van welzijn. En hiermee willen wij nogmaals de noodzaak onderstrepen van een Participatiewet die uitgevoerd wordt op basis vertrouwen met meer ruimte voor maatwerk.”
Hoe ziet de huidige baan- en inkomensondersteuning eruit?
De gemeentelijke baan- en inkomensondersteuning valt onder de participatiewet. Vanaf 2015 is de participatiewet van kracht gegaan, waarmee onder andere WWB (ook wel de bijstandswet) genoemd werd opgenomen. Meedoen werd het uitgangspunt van de participatiewet. Wat eerst landelijk geregeld werd, werd nu de verantwoordelijkheid van gemeenten. Dat was een enorme verandering, want gemeenten mochten opeens zelf bepalen op basis van maatwerk wie voor welke vorm van ondersteuning in aanmerking komt, en waar nodig inkomensondersteuning.
Wat is het effect van die verandering?
In 2019 heeft het Sociaal Cultureel Planbureau vier jaar participatiewet geëvalueerd. Hierin werd onderzocht of het daadwerkelijke doel van de Participatiewet is behaald; zijn de kansen voor mensen die nu langs de zijlijn staan verbeterd? Doen meer mensen mee? Het antwoord daarop was, zoals de fractie GroenLinks Arnhem had verwacht, teleurstellend: nee. Bij de invoering van de Participatiewet had 9,6% van de Arnhemse inwoners een bijstandsuitkering. Hoewel de werkloosheid in 5 jaar aanzienlijk is gedaald bleef het aantal Arnhemmers met een bijstand uitkering nagenoeg gelijk. Het SCP concludeerde ook dat voor mensen met een bijstandsuitkering geldt dat de kwaliteit van de gevonden banen verminderd is: minder banen voor ten minste een jaar, minder vaste contracten, meer kleine banen tot 20 uur per week en minder voltijdbanen.
Is er dan niet iets wat wij kunnen doen voor betere ondersteuning?
Jawel! Ondertussen heeft de Universiteit Utrecht in opdracht van de gemeente Utrecht het onderzoek Weten wat werkt uitgevoerd. Het onderzoek geeft antwoord op de vraag wat de beste manier is om mensen met een bijstandsuitkering te begeleiden richting werk. “Uit dat onderzoek blijkt dat werkt waar GroenLinks zich al langere tijd hard voor maakt! Een sociale en flexibele bijstand waarbij de Participatiewet wordt uitgevoerd op basis van vertrouwen zal leiden tot duurzame uitstroom uit de bijstand en meedoen op de arbeidsmarkt.” licht raadslid Marie José Navis toe. Het onderzoek van de Universiteit Utrecht toont aan dat bijstandsgerechtigden die meer mogen bijverdienen naast de bijstand voor een langere periode en/of daarbij maatwerkgericht worden ondersteund hun kans op werk aanzienlijk vergroten.
Goed nieuws! En nu?
GroenLinks deed in 2016 een voorstel om deel te nemen aan een experiment met proeftuinen voor een sociale bijstand. Dit initiatiefvoorstel, dat mede ingediend werd door een aantal andere fracties, is destijds met een ruime meerderheid aangenomen. In 2017 werd naar aanleiding van een motie van GroenLinks en andere partijen het college verzocht een plan op te stellen om bijverdienen in de bijstand mogelijk te maken. Daaropvolgend zijn in 2018 een aantal proeftuinen voor sociale bijstand gestart.
GroenLinks heeft daarom vragen gesteld over de resultaten van die proeftuinen. Daarnaast wil GroenLinks ook graag weten wat de resultaten van het onderzoek van de Universiteit van Utrecht betekenen voor de uitvoering van de participatiewet in Arnhem. De coronacrisis laat namelijk zien dat we kwetsbaarder zijn dan we dachten. “Een stabiel inkomen en meedoen in een samenleving, is belangrijker dan ooit. Dat vraagt om meer vertrouwen en steun op het gebied van baan- en inkomenszekerheid.” licht GroenLinks-raadslid Marie José Navis toe. “Daarom is het juist nu van belang dat we die ondersteuning nog eens tegen het licht aanhouden.”
Verder lezen?
Wil jij het onderzoek van de universiteit van Utrecht lezen? Check dan deze link
Wil je het onderzoek van het SCP lezen? Check dan deze link